Хакас чонның культуразында танығлығ кӱннер саны кӧптеліп одырча. Оларның пірсі кӱрген айының 17-ҷі кӱні – Хакас кибелізінің кӱні.
Нимее кирек андағ танығлығ пайрам? Паза ноға 17-ҷі кӱні паза кӱрген айы?
Кізінің чайаачы кӧрімнерін санға алза, кибеліс ол иң пӧзік синде турчатхан кізі сағызының хыйға сині. Парчан пасхаларын, кӧрімге алза - кӧглерні, хоосты, теелбекті, театрны, киноны… - пуларны харахха ла кӧріп, паалирға чарир: чахсы ба, хомай ба. Алай ба «кӧңніме кірді бе кірбеді бе». Сарын ис салдың, «о, хайдағ чапсых сарын пу!» тіп сах мындох позыбыстың паалиин салчабыс. Театраға пар килдібіс, «хандыра спектакль полтыр пу» тіп ӱр сағынмин даа позыбыстың паалиибысты пирчебіс. Че сӧс узынаң на андағ нимес! Ағаа ӧнетін тимненіс кирек. Кибелістің текстін не піліп алар ӱчӱн, хығырарға пілерге кирек! Парчан пасха чайаачылас узын паалир ӱчӱн ӧнетін ӱгренерге кирек чоғыл: кино нимелерні пічік пілбезе дее, оңарып аларға чарир.
Аннаңар, кибеліс ол кізі миизіндегі сағыс синінің иң пӧзік чайаачы оңдайы: оңнап ла алар ӱчӱн, пічікке ӱгренмезе, кирек киліспес. Че кибелісчінің сӧс узын толдыра паалап алар ӱчӱн пазох ӧнетін тимненіс кирек – хығырығҷы чӱзерлеп, муңарлап кибеліс хығырбаза, тирең сағыс кӧрізін піліп аларынаң частых парарға пір дее ӱр нимес. Хакас тілліг кізінің чайаачы сағыс сині пӧзік синде тудылар ӱчӱн кибеліс кӱні хайди даа поларға кирек ле.
Амды ноға кӱрген айының 17-ҷі кӱні? Пу кӱн хакас поэттерінің иң артых синінде турчатхан кізінең палғалыстығ – Моисей Романович Баиновнаң. Хакас поэзиязында иң пӧзік чайаачы тоғыс «Таң Солбанында тоғазығ» тіп кибелістіг роман. Аны Моисей Романович чайап салған. Пілдістіг, нооза, кибеліс кӱнін ин артых кибелісчі Моисей Баиновтың тӧреен кӱнінең палғалыстырылча. Пу кӱнде сағызын алғыдарға сағынчатхан улусха уғаа матлама сылтағ табылча: хакас поэзиязының чарых кӱн осхас чалтырама сағыс чарығынан танызып, кибеліс киреен тирең сииртіп ал турарға хаҷан даа оңдай пол турар, нооза. Моисей Баиновтың чайаачы тоғыстары чир ӱстӱндегі ин артых поэттерінің кибелістерінең пір дее ікінҷілес чох тиңни турча!
Аннаңар, хакас поэді тӧреен кӱнінде, кибеліс узынаң танызып одырға сылтағ таап, аны чыл сай иртір турза, ол уғаа матлама танығ пол турарҷых!